Pinhole (iğne deliği) tekniği, muhteşem fotoğrafları çekmek için binlerce liraya malolan makinelere, objektiflere ihtiyaç olmadığı iddiasındaki bir fotoğraf tekniğidir. Kaynağını ve ilkelerini Karanlık Kutu (Camera Obscura)’dan alır. Üzerine 0,25-1 mm. çapındaki bir delik açılmış ve içi siyah ile boyanmış veya siyah bir malzeme ile kaplanmış bir kutu, deliğin önünü açıp kapamak için bir kapak ve film veya fotoğraf kâğıdı ile “pinhole” un ve fotoğrafın büyülü dünyasına adım atabilmek için ana malzemelere sahip olunmuş demektir. Elbette azami ölçüde de olsa karanlık oda uygulamalarını bilmek gerekir. Mekanizmasının maliyeti oldukça düşük olmakla birlikte, güçlü sezgi ve deneyime ihtiyaç duyar pinhole tekniği. Açılan iğne deliğinin çapı, kutunun büyüklüğü, filmin boyutu, pozlama süreleri; elde edilecek sonucu ciddi ölçüde etkiler. Düzeneğinde vizör olmadığı icin kadraj tamamen fotoğrafçının sezgi ve hayal gücüne bağlıdır.
Gelişen ve değişen teknolojiye kafa tutarak, kimi zaman bir nescafe, kimi zaman bir konserve kutusundan açılan bir deliğin sayesinde fotoğrafı sanatla buluşturan bu teknik öylesine etkilemiş ki fotoğrafseverleri, Nisan ayının son Pazar günü “Dünya Pinhole Günü” adı altında iğne deliğinden yaratılan fotoğraflara adanmıştır. Türkiye de “pinhole”, açılan pek çok sergi ile yer bulduğunu gösteriyor. Basit mekanizmalı ama aynı zamanda sabır, deneyim ve fotoğrafın temel bilgisinde yetkinlik isteyen bu tekniğin Türkiye’deki en önemli ustalarından biri olan Ahmet S. Sabuncu’nun çalışmalarında, “Pinhole” ün büyülü dünyası, büyük bir estetik hazla izlenebilir . Adana’da, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni Nuri Gürdil’in kurduğu fotoğraf atölyesi, gençlere, pahalı mekanizmalara sahip olmak zaruriyeti olmadan da fotoğraf ve sanatla güçlü bağlar kurmasına ve bu bağların toplum üzerindeki etkilerini göstermesine aracı olmak gibi önemli bir misyona sahip olmuştu.
Pek çok anlamlı ve doğru atasözümüz var ama galiba “alet işler el övünür” derken pinhole fotoğrafları göz önünde bulundurulmamış.
Özlem ESER
Kontrast Sayı 21, Ocak-Şubat 2011