Terry Barrett tarafından yazılan, Yeşim Harcanoğlu’nun Türkçemize kazandırdığı ve Hayalbaz Yayınları’ndan çıkan “Fotoğrafı Eleştirmek-İmgeleri Anlamaya Giriş” kitabının amacı; “eleştirel süreçleri kullanarak fotoğrafları daha iyi değerlendirmeniz için fotoğraf eleştirisi okuma ve yapma üzerinedir” olarak tanımlanmaktadır.
Sanat eğitimi profesörü de olan Terry Barrett, kitabın önsözünde “Sanat eleştirisi öğretmekle geçirdiğim uzun yıllar beni şuna ikna etti ki, bir imgeyi değerlendirmenin en iyi yollarından biri onu gözlemlemek ve üzerine düşünüp konuşmaktır. Sanat eleştirisi bunu gerektirir ve bu kitabın derdi de bu. Amacım hem başlangıç hem daha ileri seviyedeki fotoğraf öğrencilerine, fotoğrafları daha iyi değerlendirip anlayabilmeleri için eleştiri etkinliklerini kullanmakta yardım etmek.” ifadesini kullanarak, kitapta neyi hedeflediğini açıkça vurgulamaktadır.
Kitap sekiz bölümden oluşmaktadır; Eleştirinin tanımı, çeşitleri ve eleştiriye yaklaşımlar, fotoğrafları betimleme, yorumlama, değerlendirme, kurumlaştırma, fotoğraf çeşitleri, fotoğraflar ve bağlamlar, fotoğrafları değerlendirmek ve kuramsal (bu sanat mı?) konular ayrıntılı incelenerek, fotoğraflar üzerine yazmak ve konuşmak konulu son bölümle genel bir değerlendirme yapılmaktadır.
Eleştirinin tüm evrelerini ele alan kitapta, sanat eleştirisi yapma olgusunu açıklanarak giriş yapılmakta ve eleştiri çeşitleri ayrıntılarıyla incelenmektedir. Öncelikle; eleştirinin ne demek olduğunu açıklayan kitap, toplumlarda eleştirinin genel olarak olumsuz bir kavram gibi algılandığını ve bünyesinde iyi yargıları barındırsa da, “eleştiri” deyince akla kötü yargıların geldiğini vurgulamaktadır. Kitap, betimleme, yorumlama, değerlendirme (yargı) ve kurumlaştırma olmak üzere dört eleştiri yöntemini ayrıntılarıyla ele almakta ve anlatılanları fotoğraflarla desteklemektedir. Bu yöntemler arasında en çok “yorumlama” üzerinde durulmaktadır. Çok fazla eleştirmen ve fotoğrafçıdan alıntının yer aldığı kitap, eleştirel bir tavır ve yaklaşım sunmaktadır.
Kitabın arka kapağında yer alan şu iki eleştiri, kitabı en güzel özetleyen ifadelerdir: “Bu kitap tanım, örnek ve fikirlerle dolu bir hazine sandığı. Fotografik yaklaşımlara ve eleştirel seslere ilişkin çeşitliliği keşfederken, okuru yaratıcı düşüncenin zengin dünyasına götürüyor”, “Bu kuru bir akademik çalışma değil; eleştiri estetiğinde kuram ile pratik arasındaki ilişkileri keşfetme denemesi… Akıcı, net, okumak zevk veriyor, ister eleştiri kuramları üzerine temel bir kitap, ister pedagojik bir kaynak kitap olarak.”
Nejla Can GÜLER
Kontrast Sayı 28, Mart-Nisan 2012