GÜNEŞ BASKI TEKNİKLERİ
Fotoğraf sanatçıları, yaratıcı ürünler vermek arzusuyla gerek çekim, gerekse baskı aşamasında estetik yönü ağır basan alternatif teknikler uygulamaya fotoğrafın ilk yıllarından itibaren başlamışlardır. Güneş baskı tekniği, kimyasal yöntemlerle fotoğrafın özünü bozmadan, resimsel özellikler de taşıyan özgün fotoğraf çalışmaları üretme biçimlerinden biri.
Renk ve kontrast bakımından farklı sonuçlar veren tekniklerin içinde en popülerleri “Van Dyke”, “Cyanotype” ve “Gum Bichromat” olarak adlandırılıyor. Güneş baskı tekniğinin nasıl uygulanacağına gelince, amaca ve tekniğe uygun olarak belli oranda karıştırılan kimyasallar yarı emici bir malzeme üzerine fırça yardımıyla sürülerek ışığa duyarlı bir yüzey elde edilir. Bu yüzeyi, baskı yapana kadar güneş ışığından korumak gerekli tabii. Fotoğrafın, baskı boyutlarına uygun bir negatif filmi hazırlanır. Film, duyarlı yüzeyin üzerine yerleştirilerek güneş ışığında pozlandırılır ve son aşamada banyo edilerek kurutulur.
Işığa duyarlı yüzeyin hazırlanmasında kullanılan kimyasal çözeltiler, pozlama ve banyo aşamalarındaki farklı uygulamalar ile “Van Dyke”, “Cyanotype” ve “Gum Bichromat” teknikleri gibi farklı görünümler taşırlar.
Örneğin “Cyanotype” tekniğinde kullanılan kimyasallar potasyum ferri siyanür ve fer amonyum sitrat çözeltisidir. Negatifin güneş ışığında pozlanmasıyla ışık görmeyen kısımlar beyaz, ışık gören kısımlar cyan yani mavi renkte olur, mavi renk ağırlıklı bir görünüm oluşur. “Van Dyke” yönteminde gümüş nitrat, fer amonyum sitrat ve tartarik asit gibi kimyasalların kullanılmasıyla kahverengi tonlarının ağırlıkta olduğu sonuçlara ulaşılır. “Gum Bichromat” tekniğinde ise, potasyum dichromat çözeltisi ve guaj boyanın karıştırılmasıyla hazırlanan karışım kağıda sürülerek kurutulur. Üst üste farklı renklerle yapılan baskılarla çok renkli görünümler elde edilebildiği gibi tek renkli, iki renkli baskılar da yapılabilir. Güneş baskı tekniğiyle resim kâğıdı, alçı, deri, tahta, kumaş gibi yüzeylere fotoğraf basılabilir.
Fotoğraf sanatçısına estetik kaygıları ağırlıklı eserler üretme şansı veren ve yaratma özgürlüğü sunan “Güneş Baskı Teknikleri” 1840’lardan günümüze, fotoğrafa renkli görünümler kazandırmaya devam etmektedir.
Yorum: Özlem ESER
Fotoğraf: Şirin AYDIN
Kontrast Sayı 20, Kasım-Aralık 2010