DIANE ARBUS (1923-1971) “EFSANEVİ”
Asıl adı Diane Nemerov olan, belki de 20. yy’nin adından en çok söz ettiren kadın fotoğrafçısı o. Arbus’u üne kavuşturan, toplumsal hayatın uç noktalarında yaşayan (ya da en azından öyle görünen) insanları portrelemesidir. Arbus’un portre tarzı, öncelikle August Sander’in Alman halkı üzerine yüzyılın ilk yarısında yaptığı çalışmalar, Çiftçi Güvenliği Örgütü (FSA) fotoğrafçılarının 1930’larda Amerikan taşrasında gerçekleştirdikleri çalışmalar ve 1950’li yıllarda gelişen orta sınıf Amerikan hayatını fotoğraflayan Robert Frank gibi fotoğrafçıların çalışmalarıyla paralellik göstermektedir. Arbus’u bu fotoğrafçılardan ayıran en önemli özelliği ise onun yöneldiği toplumsal durumların gösterdiği çeşitliliktir.
18 yaşında, aktör Allan Arbus’la evlenerek, kocasının ABD ordusunda aldığı fotoğraf eğitimini onunla paylaşmasıyla fotoğrafa başlamıştır. Bu dönemde fotoğrafçı Lisette Model’den dersler alarak fotoğraf tarzını oluşturur. Arbus, fotoğraf alanındaki başarısını ise Allan Arbus’la 1958 yılında boşanmasından sonra yakalar.
1960’ta Alexey Brodovitch ve Richard Avedon ile çalışmaya başlar. Kısa zamanda özgün tarzı ile dikkat çeker ve ardından 1963 yılında Guggenheim ödülü alır. 1966’ta aynı ödülü bir kez daha kazanır. 1971 yılında ise intihar eder. Nedeni bilinmeyen intiharı ile ilgili olarak en yaygın iddia, intihar ânını kare kare fotoğraflamasıdır.
Ölümünün ardından Arbus’un ünü daha da artar. 1972 yılında Aparture Dergisi’nin MoMa Sergisi için basmış olduğu monograf çok kısa sürede 100.000 adet satar ve sergi 7 milyon kişi tarafından izlenir. Ayrıca Arbus’un “Identical Twins/Tıpa tıp İkizler” adlı fotoğrafı, 2004 yılında 478.000 dolara satılarak dünyanın en pahalı altıncı baskısı olur.
Arbus kariyerinin başlangıcında 35 mm. makineler tercih ederken, 60’larla birlikte kare çerçeve oranı sağlayan Rolleiflex Orta format TLR (iki lens refleks) makineleri kullanmaya başlar. Bu makine ile birlikte Arbus, göz seviyesinde bakaçlı makinenin yarattığı engelleri de ortadan kaldırmıştır. Böylece fotoğrafçı, fotoğrafladığı kişi ile doğrudan, aracın yarattığı dolaylılık olmadan iletişim kurabilmiştir.
Kontrast Sayı 19, Eylül-Ekim 2010
Özlem DAĞ