Jale Nejdet Erzen tarafından yazılan ve Metis Yayınları tarafından 2011 yılında yayımlanan “Çoğul Estetik” konulu kitap; tarih boyunca ortaya çıkmış temel sanat ve estetik kuramları ele alarak sanatın sınırsızlığı ve tanımlarını, kültürel kapsamı, sanat kuramlarını, doğu ve batıda estetik fark ve kavuşan zıtlıkları, modernizm ve anlamlılık ilişkisini, estetik yargıyı, çağdaş sanat ve estetiği kapsamlı olarak irdelemektedir.
Kitapta farklı kültür ve zaman boyutlarında estetik yaklaşımlar ele alınarak, küresel bir sanat felsefesine temel teşkil edebilecek kavramların irdelenmesinin yanısıra, sanat eserlerinden, mimariden ve çeşitli kültürel uygulamalardan yola çıkılarak, temel farklılıkların çözümlemesi yapılmaya çalışılmıştır. Yazar kitabında; sanat kuramlarını incelerken; batı kuramlarının yanısıra, batıdışı kuramları ayrıca bir bütün olarak ele almaktadır. Kültür ve sanat konusunda batının öne çıkışının, sömürgecilik ve modernizm ile ilgili bir gelişme olduğu, batıdışı dendiğinde de; Afrika, Güney Amerika, Avustralya, Asya gibi geniş bir alanın algılanması gerektiği ve Asya’da Çin edebiyatının etkili olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, “İslam’da temsil” kitapta ayrı bir başlık olarak irdelenmektedir. Doğu sanat felsefelerinin bugün neden ikinci planda kaldığı ve onları tekrar sanat ve düşünce yaşamımıza katmanın önemi üzerinde ayrıntılarıyla durulmaktadır. Batı ve batıdışı kültürlerin temel farklılıklarını irdeleyen kitap, aynı zamanda bu farklılıkların birbirlerini nasıl etkilediklerini ve sonuçta nasıl tekrar birleşen zıtlıklar oluşturduklarını göstermeye imkân sağlayan geniş araştırmalar içermektedir.
Estetiği; “insanın algıladığı nesneyi nasıl değerlendirdiğini, ona ne gibi anlamlar vererek beğendiğini ifade eden” bir kavram olarak tanımlayan yazar, tüm yönleriyle, tarih boyunca ve kültürlerarası farklılıkları da kapsayacak şekilde, estetik konusunu çoğul bir yaklaşımla ve akıcı bir anlatımla bize yansıtmaktadır. Bir sanat eserinin beğenilip beğenilmeme nedenlerini, bir şeyi “sanat eseri” yapanın ne olduğunu, güzelliğin “doğruluk” ya da “gerçek” ile ilişkisini ve bazı çağdaş sanat eserlerinin neden anlaşılamadığını bu eseri okuyunca daha iyi anlayabiliyoruz.
Oldukça fazla sayıda örnek ve göndermeyle zenginleşen kitap, estetiği çoğulcu bir yaklaşımla, birçok açıdan ele almaktadır. Bu nedenle, bir kez okunup kütüphaneye kaldırılacak bir kitap olmayıp, bu konuya ilgi duyanların elinden bırakamayacağı ve her zaman başvurabilecekleri bir kaynak kitap olma özelliği taşıyor…
Jale Nejdet Erzen
Çoğul Estetik
Yayıma Hazırlayan: Eylem Can, Semih Sökmen
Kapak Resmi: Paul Klee
Kapak Tasarımı: Emine Bora
Metis Yayınları
1. Basım: Nisan 2011
ISBN13 978-975-342-792-0
13X19,5 cm, 184 s.
İÇİNDEKİLER
Giriş
1 Sanatın Sınırsızlığı ve Tanımlar
2 Kültürel Kapsam
3 Temsil
4 Sanat Kuramları
5 Doğu-Batı: Estetik Farklar
6 Doğu-Batı: Kavuşan Zıtlıklar
7 Modernizm ve Anlamlılık
8 Estetik Yargı
9 Çağdaş Sanat ve Estetik
Kaynakça
Kontrast Sayı 26, Kasım-Aralık 2011