Fotoğrafın icadından bu yana yüz seneyi geçti ve internet dünyasıyla birlikte fotoğrafın başkalarıyla paylaşımı hiç bu denli kolay olmamıştı. Ancak her yeniliğin avantajları olduğu gibi dezavantajları da var. Sizi geçmişe göre çok daha hızlı ve popüler yapan internet dünyası ‘bir fotoğrafı görebiliyorsan, kopyalayabilirsin’ kavramını da beraberinde getirmiştir. Kısacası bir fotoğraf, Internet ortamında paylaşılmış ise; kopyalanma riski de ortaya çıkmış demektir.
Fotoğraflarımızı elbette internette paylaşacağız, ancak fotoğraflarımız ticari nitelik kazandıkça, değeri artmakta ve kopyalanarak izinsiz kullanılmasının sonuçları da o nispette kritik öneme sahip olmaktadır.
Internet dünyasında riski tamamen sıfırlayamasak dahi; fotoğraflarımızı belirli yöntemler ile nispeten korumaya almamız mümkün olabilir.
Düşük Çözünürlükte ve Yoğun Sıkıştırmayla Yayınlama
Dijital dünyada fotoğrafınızın paylaşım kalitesini, fotoğrafınızın yayımlanacağı medya ortamı belirleyecektir. Internet dünyası için yayımlayacağınız fotoğraflar 72dpi çözünürlüğe, eğer bir sergide duvara asılmak üzere paylaşacaksanız; fotoğraflarınız 240-300 dpi çözünürlükte olmalıdır.
Internet dünyasında yayımladığınız 72dpi çözünürlüklerinin her ne kadar baskıya girebilme olasılıkları düşük olsa da, fotoğrafların ebatlarının da küçük olarak yayımlanması, hayli kıymetli bir önlem olacaktır, örneğin 400px-600px ebadında.
Benzer şekilde fotoğraflar JPEG olarak yayımlanmadan önce sıkıştırma oranları %80’ler yerine %20’ler oranında seçilirse, görüntü kalitesi daha düşük olacak ve yine kopyalama riski benzer oranda azalacaktır. Kısacası temel prensip, küçült ve kaliteyi düşür.
Hakların Bilinmesi
Web sitenizde fotoğrafınızı yayımlıyorsanız, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre fotoğrafınızın korunduğunu belirtip, izinsiz kopyalanması ve çoğaltılmasının sadece size ait bir hak olduğunun belirtilmesinde fayda vardır. Öyle ya da böyle, bu yazının varlığı, gerektiğinde hukuki yöntemlere başvurabileceğinizin farkına varılmasını sağlar ve caydırıcı etkisi bulunmaktadır.
Her ne kadar fotoğraflarımın üzerine filigran şeklinde ‘C’ harfi basıp yayımlamıyorsam da, ticari yönü çok kuvvetli olan eserlerde, silinmesi zor olacak şekilde bir damganın kullanılmasında fayda vardır. Satışını düşünmediğiniz fotoğraflarınızın, bu şekilde ‘C’ harfleriyle bezenmesinin rahatsız edici bir etkisinin bulunduğu da bilinmelidir. Ticari kaygınız yok ise, bu tür filigranlar ile fotoğraflarınızı yayımlamamanızı tavsiye ederim.
Dijital Dünyada Fotoğraflarınızı Korumak İçin Kullanabileceğiniz Web Siteleri ve Uygulamalar
Fotoğraflarınıza güveniyorsanız, sadece Türkiye’de değil, uluslararası alanda da ses getirecek kadar güçlü fotoğraflarınızın olduğunu düşünüyor ve bunların uluslararası alanda da koruma altına almak istiyorsanız Myows ve Safe Creative adında iki web sitesi resmi olarak bu konuya eğilmektedir.
Bu web sitelerinin temel amacı, fotoğraflarınızı buraya kaydettirerek, ileride olası hukuksal bir mücadelede derhal avantajlı duruma geçerek, haklarınızı savunabilme olanağını sağlamalarıdır. Aynı zamanda sizin adınıza fotoğraflarınızın web dünyasında başka noktalarda kullanılıp kullanılmadığının kontrolünü yapmaktalar. Üstelik bütün bu hizmetleri sizin adınıza ücretsiz sağlamaktalar.
Myows / Safe Creative
Türkiye’nin de içinde bulunduğu ve anlaşmalarına imza atığı Dünya Fikri Mülkiyet Örgütüne üyedir. Buna göre Safe Creative ya da My Ows; Bern Anlaşmasını tanıyan ülkeler tarafından buraya kayıt yapılmış eserlerin fikri mülkiyet haklarını korumada büyük bir değer taşımakta olduğunu söyleyebiliriz.
Ülkemizde bu görevi Kültür ve Turizm Bakanlığı üstlenmiştir. ‘Ancak şunu da belirtmek gerekir ki; her ne kadar fotoğraflar üzerindeki hakların doğumu için, tescil zorunlu değilse de, beyanat usulü ile Kültür ve Turizm Bakanlığı’na başvuru ile kayıt açılması mümkün olup, bu tescilin aksinin Mahkemeler nezdinde eser sahipliğinin tespiti gibi davalarla iddia edilmesi mümkündür.’ [1]
Bizim açımızdan ise eser sahipliğinin belirli bir tarihte kamuya alenileştirilmesi olarak değerlendirilmesi mümkündür. Olası bir haksız kullanımda ispat gücümüzü artıracaktır.
Yüksek Çözünürlüklü Fotoğraflarınızın Dağıtımına Sınırlama Getirin
Yüksek çözünürlükteki fotoğraflarınızı paylaştırmadan önce tek bir bulut hesabında muhafaza edin. Örneğin, Google Drive ya da Dropbox. Seçtiğiniz fotoğrafınızı paylaştıracağınız dizine yükledikten sonra, sadece ilgili kişiyle paylaştırın. Eğer fotoğrafınız başka birisi tarafından indirilirse ya da paylaştırılırsa bu yöntem ile bu durumdan haberdar olursunuz. Bu şekilde bir izleme opsiyonu olmadığı için, kıymetli fotoğraflarınızın paylaşımında, Wetransfer bulut uygulamasını önermiyorum.
Dropbox ve Google Drive bulutta bulunan harika iki depolama alanıdır. Dizinler oluşturabilir ve bu dizinlerden istediğinizi ilgili kullanıcılara paylaştırabilirsiniz.
Galerilerinizin Paylaşımı için Kayıt Olma Zorunluluğu
Yurt dışında profesyonel fotoğrafçılar için gerçekten çok kullanışlı buluttan hizmet veren web siteleri mevcuttur. Doğum, düğün, mimari, komisyon usulü çalışanlar vb. fotoğrafçılar bu web sitelerine yaptığı işin derinliğine göre üye olup, müşterilerine bu web siteleri üzerinden paylaşımlar sağlamaktadır. Bu yöntem ile örneğin düğün çekimi sonrası ya da bir fineart fotoğrafçısı, fotoğraflarını talep edenlerin bu web sitesine üye olması ile kredi kartıyla ücretini ödemesi sonrasında fotoğraflarının edinebilmesine izin vermekte/sağlamaktadır. Böylece fotoğrafçı; çok güvenli bir şekilde çekimlerinin ücretini almakta ve sadece ilgili müşteri tarafından fotoğrafın sahiplenilmesini sağlayabilmektedir.
Bu alanda dünyada www.zenfolio.com ve www.smugmug.com siteleri yaygın olarak hizmet vermektedir. Ben bir Zenfolio kullanıcısıyım ve internet web sitemi de onun sağladığı şablon web siteleri aracılığı ile yayımladım.
İlave Korumalar
Exif Bilgisi
Exif bilgisi bir fotoğrafın künye bilgileridir. Fotoğrafın, hangi makine ile çekildiği, hangi mercek ile çekildiği vb. bilgilerini içeren alanlardır. Gelişmiş fotoğraf makinelerinde bu alanlardan fotoğraf makinesinin sahibinin ismi de girilebilir ve çekilen her fotoğrafta bu bilgi yer alır. Eğer daha basit bir makine ile çekim yapıyorsanız, exif bilgilerinin bulunduğu alanda (Fotoğrafın Sahibi, telif, copyright bilgisi vb) isminizin yer almasını istiyorsanız, bunu Photoshop, Lightroom ya da ‘theXifer’, ‘Exif Remover’ gibi yazılımlar vasıtasıyla sonradan da yapabilirsiniz. İleride bu alanda hukuki bir mücadeleye girmek zorunda kalınırsa, Exif bilgileri delil olarak kullanılacaktır.
Fotoğraflarınızın İzinsiz Yayımlanıp Yayımlanmadığının Manuel Kontrolü
Aynı zamanda bu web sitelerini, sahibini merak ettiğiniz fotoğraflar için de kullanabilirsiniz.
TinEye
TinEye dünya çapında yüksek oranda kabul gören, web dünyasında kopyalanmış ya da manipüle edilmiş fotoğraflarınızı bulma yönünde iddialı bir sitedir. Özellikle stok firmaları tarafından otomatik hizmet veren ürünleri de mevcut. Adobe, Associated Press, Groupon, Kayak, Shutterstock, Zoosk ve daha pek çok firma ve ajans bu arama motoruyla çalışmaktadır.
Google Images
Arama motoru olarak TinEye’dan çok daha güçlü algoritmalara sahip ve çok daha etkin arama yapabilen bir görüntü arama motorudur. En büyük dezavantajı çoklu arama olanağına sahip olmaması ve her fotoğrafı tek tek arattırmasıdır.
İzinsiz Kullanımın Peşini Bırakmayın
İzinsiz kullanımla bir şiiri güzelleştirmek için yazılan gereksiz kullanımlardan bahsetmiyorum. Gerçekten ticari bir çıkar sağlamak için izinsiz kullanımı kastediyorum. Bunu fark ettiğimizde aşağıdaki yolları izleyebiliriz:
1- İlgili, kişiyle doğrudan irtibata geçebiliriz. Pek çok kopyalama işleminin, farkındalığın düşük olması sebebiyle, son derece iyi niyetli bir şekilde yapıldığını bilmemizde fayda vardır. Karşı tarafı savunmaya geçirmeksizin yazılacak kibar bir yazıyla, pek çok izinsiz kullanımının önüne geçilebilecektir. Öte yandan şu da unutulmamalıdır. Sizin fotoğrafınızın beğenilerek kullanımı; potansiyel olabilecek bir müşteri kazanımı olabilir. İletişime geçerken, amacımızın emeğimizin kibar şekilde korunması olduğunu unutmayalım. Kimi zaman talebimiz, fotoğrafın altına sadece kendi ismimizin yazılması, kimi zaman bir ücret olabilir.
2- Kişisel iletişimden fayda alınmadığı takdirde, sizin fotoğrafınızın haksız kullanımından bahseden ve bağlantılarla (linklerle) bunu ispat eden e-posta web sunucusunu barındıran siteyle iletişime geçerek belirtilmelidir. Yasal bir süreçten çekindikleri için, web hosting firmaları bu tür haksız kullanımların üzerine gitmektedirler. İlgili web sitesinin sahiplerini bulmakta zorlanıyorsanız “whois IP lookup” gibi web siteleri sizi yönlendirebilecektir.
3- Reklam verenlere ve iştiraklerine haber verme: Bu aşamadan sonra reklam verdiği kurumlara bu bilginin paylaşılması ve iştiraklerine de bu konuda bilgilendirmesi doğru adımlar olacaktır. Google Adwards’in bu konuda çok hassas davrandığı bilinmektedir.
4- Yasal Hakkın Kullanımı: Bütün bunlara rağmen, sağduyulu bir şekilde kurum ya da kişi sizinle anlaşmaya yanaşmıyor ve iletişim taleplerinize karşılık vermiyorsa, konuyu yasal zemine taşıyabilirsiniz. Bu tür davaların uzun sürdüğü ve pahalıya mal olduğu unutulmamalıdır.
Fotoğraflarınızın izinsiz kullanımını önlemenin en güvenli yolu, hiç bir durumda internette paylaşmamaktan geçmektedir. Lakin günümüz dünyasında bunun kabul edilebilir bir tarafı yoktur. Her ne kadar fiziksel bir galeride fotoğrafları sergilenen bir fotoğrafçı dahi olsa, bir şekilde internet dünyasında yer alması kaçınılmazdır. Kendisi yayımlamasa dahi fotoğraflarının tanıtımını gerçekleştiren galeri bu fotoğrafları yayımlamak isteyecektir.
Kısaca özetleyecek olursak; eğer fotoğraflarınızın izinsiz kullanımından tedirginseniz;
• Fotoğraflarınızı 600px ebadından büyük internette yayımlamayınız.
• Çok tasvip etmemekle birlikte, ticari kaygı duyduğunuz fotoğraflarınızı Photoshop ile dahi silinmesi kolay olmayan bir filigran ile yayımlayınız.
• Fotoğrafların size ait olduğunu ve izinsiz kullanılamayacağını belirten ibareleri web sitenizde belirtiniz.
• İnternet üzerinden sadece bir ya da maksimum iki noktadan, loglarını (kimin indirdiği kayıtlarını) takip edebileceğiniz şekilde paylaşıma açınız.
• Google Images ya da TinEye’le belirli periyotlarda fotoğraflarınızın izinsiz kullanımını kontrol ediniz.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ve uluslararası dahi olsa, hakkınızı arayabilmek için MyOws ya da SafeCreative’de resmi olarak kayıt ediniz.
Başkalarını cezbederek, farkında ya da farkında olmadan izinsiz kullanılmaya teşebbüs ettirecek kadar değerli fotoğraflar çekmeniz dileğiyle.
Faydanılan Kaynaklar
• http://photography.tutsplus.com/articles/how-to-protect-yourphotography-from-theft–photo-11025
• http://www.digital-photo-secrets.com/tip/1383/how-to-protectyour-photos-from-theft-on-facebook-and-twitter/
• Fotoğrafik Eserler Üzerindeki Fikri Haklar -Av.Başak Öztürk – 20 Mart 2016
Haluk SAFİ
Kontrast Sayı 51, Güz 2016