“Seri Fotoğraf”, birden fazla fotografik görüntünün, tek bir fotografik ürün meydana getirecek şekilde, ardışık bir düzende sunulmasıdır.
“Seri Fotoğraf”ın en temel özelliği, ürünü oluşturan her bir parça arasındaki “çağrışımsal ilişki” ve “ardışıklık ilişkisi” sayesinde, tek kare fotoğraftan daha fazla zamanın akışını, hareketi, değişimi ve bir anlatıyı ortaya koymasıdır. Bu özelliği nedeniyle çizgi roman –fotoroman– bant karikatür vb. uygulamaları çağrıştırır. Bu tekniklerden farklılaştığı nokta ise, diğerlerinden daha “rafine bir anlatıma ve sunuma” sahip olmasıdır. Çizgi roman –fotoroman– bant karikatür vs.’de baskın olan “öykülendirme” yerine, seri fotoğrafta “anlatımın görsel olarak şiirselleştirilmesi” söz konusudur.
Tek kare fotoğrafın sahip olduğu görece kısa zaman dilimi, ardışık kareler sayesinde genişlemiş bir zamansal boyut kazanır.
“Seri Fotoğraf”ın en kritik dayanak noktası olan kareler arasındaki çağrışımsal ilişki, karelerin sabit bir kadrajda çekilmesi ya da kareler arasında kullanılan ortak bağlantı nesneleri sayesinde kurulur.
Uygulamanın bir başka kritik noktası ise, bu karelerin tek bir fotografik ürünün parçası olmak üzere çekilip, sonrasında da birarada, tek bir bütün hâlinde sunulmaları gerekliliğidir.
1870’lerde Eadweard Muybridge tarafından çekilen “time lapse” fotoğraflarla salt teknik bir uygulama olarak kendini gösteren seri fotoğraf, 1960’lardan itibaren Duane Michals’ın öncülüğünü yaptığı Seri “Anlatımlı” Fotoğraf yaklaşımı ile bir anlatım biçimi olarak da fotoğrafçılık alanında yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Seri “anlatımlı” fotoğraf yaklaşımında sistemli olarak üretim yapmış olan fotoğrafçılara örnek olarak; Duane Michals, Jan Saudek, Mac Adams, Orhan Cem Çetin sayılabilir.
Bir terim olarak “Seri Fotoğraf”, 2002 yılında AFSAD içinde bir süre tartışma konusu olarak gündemi işgal etmiş, çeşitli ortamlarda yayımlanan yazı ve makaleler sonucunda da bugünkü Türkçe fotoğraf jargonu içindeki yerine oturmuştur. “Seri Fotoğraf” teriminin Türkçe fotoğraf jargonu içindeki yerine oturmasında, AFSAD üyeleri arasında başlayan bu tartışmaların önemli katkısı olmuştur. Ocak 2007 tarihinde, konu ile ilgili www.fotografya.gen.tr’nin 19. sayısında yayımlamış olduğum “Terminolojik bir Deneme: Seri Fotoğraf” başlıklı makalenin, fotoğraf literatürü içerisinde referans bir doküman niteliği taşıdığı söylenebilir. Seri Fotoğraf tarzındaki çalışmalar, 2005 yılından bu yana, AFSAD-Cengiz Engin Atölyesi’nin çalışma konularından birisi olarak AFSAD bünyesinde uygulanmaya devam etmektedir.
Cengiz ENGİN
Kontrast Sayı 22, Mart-Nisan 2011