Burcu VARDAR | John Berger – Görünüre Dair Küçük Bir Teoriye Doğru Adımlar (45. Sayı)

Çeviri: Bülent SOMAY Metis Yayınları/1999/49 Sayfa

Mesleki kariyerine ressam olarak başlayan John Berger, ustalıkla seçtiği kelimeleriyle bizleri düşünsel bir serüvene daha sürüklüyor. Resim sanatı üzerine kaleme aldığı kitabında aslında fotoğraf ile resmin ne kadar paralel olduğunu da kanıtlıyor. Kitabımız üç bölümden oluşuyor.

I Degas’nın Bronz Dansçı Heykeli Üzerine
II Görünüre Dair Küçük Bir Teoriye Doğru Adımlar
III Bir İnsan Çizmek

Sanat kuramlarına eleştirel yaklaşımıyla yirminci yüzyılın önemli eleştirmenlerinden biri olan Berger, aynı zamanda iyi bir de şairdir. Kitabın ilk bölümü bir şiirle başlıyor;

Gel beraberce bakalım
(İkimiz de biliriz ki
Işık uzayla zamanın aracısıdır)

‘’Ressam olmak’’ kısmında; yazılarını yalın ve anlaşılır bir üslupla kaleme alan yazar, size okurken hayali bir resim çizdiriyor. Bunu yaparken de alt metinde resmetmeden önce neler yapmanız gerektiğini anlatıyor. Sevgili Özcan Yurdalan seminerlerinin birinde bu sözü destekler bir cümle kurmuştu “Fotoğrafı önce kafanızın içinde çekin.”

‘’Renk’’ başlığının altında Berger ‘’Bir ressam olarak mücadeleniz, yok olmalarını sağlamaktır -ki onların yerini gövdeler alabilsin. Bir renk töz kazanıp bir nesneye dönüştüğünde, renk olmaktan çıkar’’ diyerek görünenden ötesini göstermeyi işaret etmektedir.

“Boşluk” başlığında ise “Bir resmi kendisi kılan, nesneleri nasıl bir arada tuttuğu ya da tutamadığıdır’’ kompozisyona dair düşüncelerini aktardığı bu satırlar dikkat çekmektedir.

Görünüre Dair Küçük Bir Teoriye Doğru Adımlar bölümünde; Robert Capa’nın “Fotoğrafınız yeterince iyi değilse, konuya yeterince yakın değilsiniz demektir’’ sözünü anımsadım. “Bir resim cansızsa, bunun nedeni ressamın modeline, işbirliğinin başlaması için yeteri kadar yaklaşmaya cesaret edememesidir. Bu durumda ressam kopyalama mesafesinde kalmıştır… Aslında ressam bir alıcıdır. Yaratma gibi görünen şey, aldığına biçim verme fiilidir. Fotoğraftaki kadraj seçimimiz veya ışığı yorumlamamız bizim algıladığımıza biçim verme eylemimiz değil midir?”

Bir İnsan Çizmek bölümünde üreten herkesin dikkate alması gereken bir cümleyle yazımızı bitirelim.
“Ve son. Aynı anda hırs ve hayal kırıklığı. Zihnimin gözünde çizimimin ve gerçek adamın çakıştığını gördüğüm anda yani bir an için modelim poz veren bir model değil yarı yaratılmış dünyamın bir sakini. Deneyimimin benzersiz bir ifadesi olduğu anda küçük çizimimin ne kadar yetersiz, bölük pörçük ve sakil olduğunu anlayıverdim. Sayfayı çevirip yeni bir çizime başladım, bir öncekinin bıraktığı yerden.”

İyi okumalar.

Kontrast Sayı 45, Ocak – Subat 2015

Hazırlayan: Burcu VARDAR

Bizi paylaşın..